W czasach chrześcijańsko-bizantyjskich nastąpił rozkwit mozaiki abstrakcyjnej. Działalności artystów najczęściej patronował Kościół, a najpiękniejsze dzieła zdobiły chrześcijańskie świątynie, co dziś jeszcze można zobaczyć na przykład w Rawennie.
Taki oficjalny mecenat zachęcał do technicznych i artystycznych eksperymentów. Zaczęto stosować materiał, jakim była smalta (małe kostki z nieprzezroczystego, kolorowego, łamanego szkła).
Kolejny okres rozwoju sztuki układania nastąpił w XI-XII w., kiedy to powstały duże kompozycje dekoracyjne w Wenecji, w Grecji, na Sycylii i w Rzymie.
Tymczasem w Europie w epoce renesansu następował stopniowy spadek zainteresowania mozaiką jako sztuką dekoracyjną. Malarze układali mozaiki będące replikami ich dzieł, pitture per l’eternita, w których ułożenie kostek (tessere) było pomyślane w taki sposób, że przypominały olejny obraz, tak jak znajdujące się w Bazylice Św. Piotra w Rzymie „Przemienienie Pańskie” Rafaela.
Od XIVw. mozaika była podporządkowana malarstwu, tracąc niezależność artystyczną. Wielu wybitnych malarzy przygotowywało kartony stanowiące projekty mozaik. Pod jedną z najsłynniejszych podpisał się Giotto w bazylice św. Piotra.
W XV w. we Florencji Medyceuszów mozaika powróciła do łask. Domenico Ghirlandajo wykonał „Zwiastowanie” dla katedry florenckiej. W Wenecji, gdzie pracowali dwaj malarze florenccy Paolo Uccello i Andrea del Castagano, powstała nowa szkoła mozaiki.
W XVI w., również w Wenecji, Tycjan przygotowywał kartony mozaiki ściennej, która później została zrealizowana.
W ostatniej ćwierci XIX w. zaczęły powstawać mozaiki oryginalne, choć nie wnoszące wiele nowego. W 1900 roku sztuka mozaiki odżyła w sposób niezwykły dzięki genialnym koncepcjom architekta Antonio Gaudiego.
Jego mozaiki, przeważnie nie mające motywów figuralnych, pokrywały jak pancerze powierzchnie budynków, dachów, kominów i kopuł; dopasowywały się do falistych kształtów ławek w Parku Guell, tworzyły medaliony w sali hypostylowej, czy pokrywały ściany przy wejściu kolorową skórą smoka.
Wykonane w technice zwanej trencadis, polegającej na układaniu mozaiki z kawałków płytek ceramicznych, odłamków szkła, fragmentów naczyń i łączeniu ich zaprawą murarską.
Inne budynki projektowane przez Gaudiego, w tym kościół Sagrada Familia, również miały dekoracje mozaikowe.
Przykładami odrodzenia tej sztuki były także mozaiki pokrywające ściany Sacre-Coeur w Paryżu (1912-22) czy zrealizowane w 1920 roku dekoracje fasady pałacu Barbarigo nad Wielkim Kanałem w Wenecji.
Umiejętność tworzenia mozaiki stała się ważną dziedziną sztuki: artysta stał się twórcą mozaiki, który projektował i wykonywał tą techniką swoje własne wizje.
W okresie międzywojennym znakomity malarz włoski Gino Severini stworzył wiele prac w technice mozaiki.
Artysta związany był z nurtami kubizmu, futuryzmu i abstrakcjonizmu. W latach 1940-1966 zainteresował się mozaikami. Szybko zyskał przydomek ojca nowoczesnej mozaiki. Większość jego prac rozproszona jest po świecie. W Cortonie można obejrzeć kilka dzieł w Muzeum Diecezjalnym i w Katedrze św. Mikołaja. Jest wśród nich także droga krzyżowa przy sanktuarium św. Małgorzaty oraz duża mozaika na elewacji kościoła św. Marka.
Artyści tej miary co Marc Chagall, Gustaw Klimt, Oskar Kokoschka i Georges Braque również przygotowywali kartony do mozaik.
Wśród licznych sławnych artystów tworzących mozaiki można także znaleźć Fernanda Legera czy Lucio Fontanę oraz Davida Alfaro Sigueriosa, malarza meksykańskiego, który jest autorem mozaiki zdobiącej budynek rektoratu Uniwersytetu w Meksyku.